تبیین معروف، دومین سفارش لقمان بعد از توحید و معاد/ قسمت اول
امر به معروف غیر از تعلیم و ارشاد و موعظه و سخنرانی و نصیحت است!
«وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ» ... معروف یعنی چیزی که نزد عقل معرفه است، نزد نقل معرفه است.
اگر چیزی نزد عقل، معرفه بود یعنی عقل آن را به رسمیت شناخت، نزد نقل معرفه بود یعنی نقل و روایات آن را به رسمیت شناختند، این عقل و نقل دلیل شرعی‌اند، کاشف از این هستند که این نزد صاحب شریعت به رسمیت شناخته شده، شارع آن را به رسمیت می‌شناسد، این می‌شود معروف
و اگر چیزی نزد عقل به رسمیت شناخته نشده، نزد روایات و نقل به رسمیت شناخته نشده، این چون به رسمیت شناخته نشده، کشف می‌کنیم که نزد صاحب شریعت نکره است؛ یعنی صاحب شریعت آن را به رسمیّت نمی‌شناسد، نه اینکه علم به آن ندارد ...
معروف یعنی چیزی که نزد صاحب شریعت به رسمیت شناخته شده؛ منکر یعنی چیزی که نزد صاحب شریعت به رسمیت شناخته نشده و این در همه ادیان الهی بوده است.
«وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ» این را بارها عنایت کردید که امر به معروف غیر از تعلیم است، امر به معروف غیر از ارشاد است، امر به معروف غیر از موعظه است، امر به معروف غیر از سخنرانی است، امر به معروف غیر از نصیحت است، امر به معروف یعنی امر!
اینکه ذات اقدس الهی به ما فرمود شما باید ارشاد جاهل کنید، تعلیم جاهل کنید، آنها که خُب واجب است؛ اگر کسی جاهل به حکم است، جاهل به موضوع است، ناسی است، اینجا یا جای تعلیم است، یا جای تذکره است، یا جای تنبیه است، یا جای ارشاد است؛ اینها را که امر به معروف نمی‌گویند!
امر به معروف به جایی می‌گویند که کسی عالماً عامداً دارد معصیت می‌کند.
این ولایت متقابل را ذات اقدس الهی برای جامعه اسلامی جعل کرد که «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضَهُمْ أَولِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ»
خُب اگر پدر به پسر بگوید «بلند شو نمازت را بخوان!» این نماز نخوانده دو معصیت کرده: یکی اینکه به «أَقِیمُوا الصَّلاَةَ» عمل نکرده، یکی اینکه امر به معروفِ پدر را اطاعت نکرده.
اگر کسی به زنی بگوید «حجابت را رعایت کن!» او حجابش را رعایت نکند، دو معصیت کرده: یکی «لاَ یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ» را عمل نکرده، یکی امر این آمر را عمل نکرده.
امر آمر، واجب‌الإطاعه است؛ این نصیحت نیست، این امر است.
این کتاب امر به معروف فقه را بررسی کنید؛ مبادا کسی خیال کند امر به معروف یعنی موعظه، یعنی ارشاد، یعنی سخنرانی، یعنی نصیحت، یعنی تعلیم؛ اینها نیست! امر به معروف چیز دیگر است.
این ولایت متقابل را ذات اقدس الهی برای امت اسلامی قرار داده «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضَهُمْ أَولِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ» نه «یعظون»، نه «یعلّمون»، نه «یرشدون»؛ «یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ»
برگرفته از درس تفسیر قرآن آیت الله جوادی آملی/سوره لقمان، آیات 13 الی17/ رادیو معارف/برنامه بر کرانه نور، 1395/1/29
کلمات کلیدی:
